Στην απουσία καθεστώτος προστασίας θα απαντήσουν οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για τις οποίες ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση. Από τις περιοχές Natura απουσίαζε ο καθορισμός και η διαβάθμιση ζωνών προστασίας, η εξειδίκευση των χρήσεων γης, τα μέτρα, τα έργα, οι δράσεις και η παρακολούθησή τους.
Το ΤΕΕ Ηπείρου προχωρά σε μία σειρά επισημάνσεων, πλήρως τεκμηριωμένων, θεωρώντας ότι η εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών είναι αναγκαία και απαραίτητη.
Στην προκειμένη περίπτωση, στις μελέτες περιλαμβάνονται 25 περιοχές που κατανέμονται στις Περιφέρειες Ηπείρου (κυρίως), Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας (πολύ μικρό τμήμα) και ειδικότερα, στις Περιφερειακές Ενότητες Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Πρεβέζης, Γρεβενών και Τρικάλων.
Δομείται και εξετάζεται ως δύο διακριτά τμήματα. Το Ανατολικό, στο οποίο εντάσσονται δεκατρείς 13 περιοχές και το Δυτικό με δώδεκα 12 περιοχές.
Στο Ανατολικό, προκύπτουν δύο διακριτές υποομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει δύο περιοχές Νatura την λίμνη Παμβώτιδα και την ευρύτερη περιοχή πέριξ αυτής και χαρακτηρίζεται ως «σύνθετη Περιοχή Προστασίας της Βιοποικιλότητας (σΠΠΒ) Λίμνης Παμβώτιδας. Η δεύτερη περιλαμβάνει τις υπόλοιπες 11 περιοχές Natura και χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου.
Οι παρατηρήσεις του ΤΕΕ
Γενικές Παρατηρήσεις επί του συνόλου των περιεχομένων της μελέτης
Απουσιάζει από το κείμενο η μη Τεχνική Περίληψη ή Σύνοψη. Επίσης δεν υπάρχει το υπόβαθρο ΕΚΧΑ με σημεία αναφοράς, δρόμους, οικισμούς κλπ. Σημειώνουμε ακόμη ότι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα όρια των ζωνών να μην είναι ευκρινή, ούτε επίσης δεν έχουν συμπεριληφθεί τα δεδομένα των δασικών χαρτών οι οποίοι έχουν καταστεί οριστικοί. Ζητάμε να δωθούν οι απαραίτητες διευκρινίσεις, για τις περιοχές των Μαστοροχωρίων, Φούρκας, Αετομηλίτσας, Όρος Γράμμος, οργανικά ενταγμένων στην Πίνδο, που απουσιάζουν από την περιοχή μελέτης και ανήκουν στο Βόρειο Τμήμα της Π.Ε. Ιωαννίνων. Eνώ τέλος δεν συμπεριλαμβάνεται στη Μελέτη το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, αν και υπάρχει στον τίτλο και δεν είναι σαφώς προσδιορισμένο το Σχέδιο Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών.
Ειδικές παρατηρήσεις που αφορούν στην σύνθετη Περιοχή Βιοποικιλότητας Λίμνης Παμβώτιδας
Θα πρέπει να επανεξεταστεί η ένταξη της περιοχής Natura GR2130008 «ΟΡΟΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ» στη σΠΠΒ Λίμνης Παμβώτιδας, διότι γειτνιάζει και συνδέεται οργανικά με τη λίμνη Παμβώτιδα και για οποιαδήποτε νέα δραστηριότητα που αιτείται αδειοδότησης εντός των ορίων της, θα πρέπει να εξετάζεται η συνέργεια των επιπτώσεών της με το οικοσύστημα της περιοχής GR 2130005 «Λίμνη Ιωαννίνων (Παμβώτιδα)». Εξάλλου η GR2130008 εντάσσεται στα όρια αρμοδιοτήτων του πρώην Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (ΦΔΛΠ). Αν και στο κείμενο της μελέτης, γίνεται αναφορά στο ΠΕΣΔΑ Ηπείρου, δεν εξετάζεται ως υπερκείμενος σχεδιασμός και δεν λαμβάνονται υπόψιν οι προβλέψεις των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) των Δήμων, στα πλαίσια των οποίων προτείνονται οι χωροθετήσεις εγκαταστάσεων περιβαλλοντικών υποδομών.
Δεν γίνεται καμία πρόβλεψη για την περίπτωση εκσυγχρονισμού, επέκτασης, βελτίωσης ή τροποποίησης των περιβαλλοντικά αδειοδοτημένων και υφιστάμενων έργων ή δραστηριοτήτων.
Στο εγκεκριμένο ΣΔΛΑΠ Ηπείρου, προβλέπεται η εκπόνηση Ειδικών Υδρογεωλογικών Μελετών για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας των σημείων ή πεδίων υδροληψίας. Δεν υπάρχει σχετική μέριμνα στη Μελέτη για τα υφιστάμενα σημεία υδροληψίας όπως είναι καταγεγραμμένα στο Εθνικό Μητρώο Σημείων Υδροληψίας (Ε.Μ.Σ.Υ.).
Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη χωροθέτηση μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων και παραγωγής βιοαερίου στις υφιστάμενες κτηνοτροφικές – πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Επιπλέον δεν τεκμηριώνεται για ποιον λόγο απαγορεύεται η εγκατάσταση νέων πτηνοτροφικών εγκαταστάσεων τηρώντας την κείμενη νομοθεσία περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Δίνεται η δυνατότητα εγκατάστασης μόνο νέων μικρών πτηνοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, δυναμικότητας έως 10 ισοδύναμων ζώων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και μετά από γνωμοδότηση της ΜΔΠΠ. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση, η συντήρηση και η ανακατασκευή των νομίμως υφιστάμενων κτηνοτροφικών & πτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, μετά από γνωμοδότηση της ΜΔΠΠ, ανεξαρτήτως της δυναμικότητάς τους. Να επιτρέπονται οι επεκτάσεις νομίμως υφιστάμενων κτηνοτροφικών & πτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις σε ότι αφορά τη δυναμικότητά τους. Τέλος, στις ΖΔΟΕ 20-26 και στη ΖΒΔΦΠ 17 να επιτρέπονται, πλέον των ανωτέρω και οι νέες κτηνοτροφικές & πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, εφόσον επιτρέπεται από τη ΖΟΕ Ιωαννίνων και το ΣΧΟΟΑΠ Μπιζανίου.
Στη μελέτη δεν γίνεται αναφορά στην ΒΙ.ΠΕ. Ιωαννίνων και δεν απεικονίζεται στους σχετικούς χάρτες. Σημειώνουμε ότι επίκειται επέκταση της Βιομηχανικής Περιοχής που εν μέρει εντάσσεται στη Ζώνη Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων.
Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Ιωαννίνων (ΕΕΛ) Ιωαννίνων που βρίσκεται ανατολικά του Αερολιμένος Ιωαννίνων και κατάντη των οικισμών Αγίας Μαρίνας και Κρύας, δεν αναφέρεται ούτε στη μελέτη ούτε απεικονίζεται στον χάρτη. Σύμφωνα με τη μελέτη η περιοχή εντάσσεται σε Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών, γεγονός που είναι προβληματικό, καθώς δεν επιτρέπεται ως χρήση και επομένως δεν θα επιτραπεί μελλοντικά η επέκτασή της.
Λίμνη Παμβώτιδα
Δεν οριοθετείται η χερσαία περιοχή σε σχέση με την περιοχή των Καλαμιώνων. Πάγια θέση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Τμήμα Ηπείρου, είναι ότι η στάθμη της λίμνης ορίζεται στο ύψος της στάθμης του υπερχειλιστή (469,54 μ), με βάση το οποίο θα πρέπει να υλοποιούνται οι εργασίες καθαρισμού της λίμνης.
Προτάσεις διαχείρισης της σΠΠΒ
Η υδραυλική σύνδεση στο ανάχωμα Αμφιθέας, ο έλεγχος της οικολογικής στάθμης της λίμνης Παμβώτιδας, η επαναδημιουργία της λίμνης Λαψίστας, αλλά και η κατάργηση του κρηπιδώματος, αφορούν έργα εξαιρετικής σημασίας για το λιμναίο οικοσύστημα. Θα πρέπει όμως να προταθεί η προτεραιοποίηση τους, καθώς και να αξιολογηθούν οι υφιστάμενες μελέτες ως προς την αναγκαιότητα επικαιροποίησής τους. Δεν υπάρχει ιεράρχηση των προτεινόμενων μέτρων προστασίας, σε σχέση με την κατηγοριοποίηση ως προς το καθεστώς προστασίας των προστατευόμενων ειδών. Δεν είναι σαφής ο τρόπος κοστολόγησης των μέτρων – έργων, ενώ σε κάποια από αυτά οι προϋπολογισμοί χρειάζονται επικαιροποίηση. Ταυτόχρονα προκύπτει ασάφεια στις αρμοδιότητες του ΟΦΥΠΕΚΑ/ΜΔΠΠ σε σχέση με τις αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και Περιφερειών.
Ειδικές παρατηρήσεις που αφορούν στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου
Ανθρωπογενείς δραστηριότητες εντός της ΖΠΦ
Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σχετικών με τη διατήρηση της υλοτομίας με παραδοσιακές πρακτικές (πρυστήρια και κορμοπλατείες) στις δασικές περιοχές εντός της ΖΠΦ. Το επαρχιακό και δημοτικό οδικό δίκτυο που ενώνει τοπικές κοινότητες και οικισμούς, θα πρέπει να μπορεί να διαπλατυνθεί, να ασφαλτοστρωθεί και να συντηρηθεί για λόγους οδικής ασφάλειας και να επιτρέπονται τα έργα υποδομής που συνοδεύουν τα έργα οδοποιίας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους δασικούς δρόμους κυρίως για λόγους πυροπροστασίας.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ουσιαστική λειτουργία των οικισμών κατά οριζόντιο τρόπο, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, να δοθεί στο σύνολο των οικισμών που βρίσκονται στη ΖΠΦ η δυνατότητα δημιουργίας μικρού εύρους ζώνης ΖΔΟΕ (ή κατά προτίμηση ΖΒΔΦΠ), γύρω από τον οικισμό, εντός της ΖΠΦ, προκειμένου να επιτρέπονται τα απαιτούμενα έργα κοινής ωφέλειας (ύδρευση, αποχέτευση, μονάδες επεξεργασίας λυμάτων) και εγκατάσταση παραγωγικών μεταποιητικών δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας (μονάδες οικοτεχνίας παραγωγής αρωματικών ελαίων, τυροκομία, επεξεργασία και συσκευασία ιπποφαές, κράνα, μικρά εργαστήρια επεξεργασίας ειδών ξυλείας κλπ.) στις εκτός οικισμού περιοχές πέριξ των οικισμών. Σύμφωνα με τους μελετητές προτείνονται μικρές περιφερειακές περιοχές οικισμών που βρίσκονται εντός ΖΠΦ μόνο για τους οικισμούς Κλειδωνιά, Βίκο, Πάπιγκο και Μικρό Πάπιγκο.
Τουριστικά καταλύματα – Εστίαση – κλπ
• Θα πρέπει να εξεταστεί ο περιορισμός των 200τμ σε χώρους εστίασης και των 150 κλινών σε ξενοδοχειακές μονάδες, σε περιοχές που παρουσιάζουν οικονομική δυναμική που οφείλεται στην τουριστική ανάπτυξη. Επισημαίνεται ότι ειδικά για το Εθνικό Πάρκο στις ΣΔΟΕ 8-16 (Λιγγιάδες) επιτρέπεται αγροτουριστικός ξενώνας μέχρι 10 κλίνες εγγύς του οικισμού.
Τα μικρά επαγγελματικά εργαστήρια για την επεξεργασία τοπικών προϊόντων (μονάδες οικοτεχνίας), σύμφωνα με το ΠΔ 59/2018 είναι μέχρι 400τμ. Να παραμείνει η ρύθμιση ως έχει στο Π.Δ.59/2018 ώστε να μην δημιουργηθεί αναγκαιότητα τροποποίησης του, με ότι προβλήματα και καθυστερήσεις μπορεί να προκύψουν από αυτό. Σε όλες τις ζώνες που επιτρέπεται η βόσκηση και η εκτατική μορφή (μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι) θα πρέπει να επιτρέπονται κτηνοτροφικές υποδομές μη μόνιμου χαρακτήρα.
Όπως τονίζεται το Τ.Ε.Ε. – Τμήμα Ηπείρου θεωρεί απαραίτητη τη θεσμοθέτηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, των Σχεδίων Διαχείρισης και των Προεδρικών Διαταγμάτων που θα ακολουθήσουν. Στην κατεύθυνση αυτή επισημαίνοντας την κρισιμότητα του θέματος της περιβαλλοντικής προστασίας, αναμένει οι προτάσεις του να ληφθούν υπόψιν στα επόμενα στάδια.
